Halide Edip Adıvar, 1884 yılında İstanbul’da dünyaya gelmiştir.
Eğitimini Robert Koleji'nde görüp diploma alan ilk Müslüman kadındır.
1908 yılında 2.Meşrutiyetin ilanıyla kadın hakları üzerine yazılar yazmaya başlamış,
Teali-i Nisvan(Kadınları Yükseltme Cemiyeti)'ın kuruluşunda da rol almıştır. Millî Mücadele döneminin kadınlarından olan Halide Edip, “Onbaşı” sıfatıyla anılırdı. Ülkenin işgallerine karşı mitingler düzenleyip konuşmalarında,
"Milletler dostumuz, hükümetler düşmanımızdır." sözleriyle İstanbul hükümetinin dikkatini çekmiş, aralarında eşinin de bulunduğu;
Doktor Adnan, Mustafa Kemal, Kara Vasıf, Fuat Paşa ve Ahmet Rüstem idam kararına çarptırılmıştır.
Halide Edip Adıvar roman alanında da önemli eserler vermiştir.
Eserlerinden biri olan Sinekli Bakkal, bulunduğu semtin adını almış olan dar bir sokaktır.
Bu sokakta oturanlardan biri mahalle imamıdır. Onun kızı, Emine ise babasının istememesine rağmen Kız Tevfik denilen bir halk sanatçısı ile evlenir. Tevfik; orta oyunu, karagöz gibi şeylerle vakit geçirir. Ayrıca Emine ve Tevfik’le birlikte, sokaktaki İstanbul bakkaliyesini işletmektedir. Bir süre sonra Tevfik ile Emine tartışırlar ve ayrılırlar. Tevfik yaptığı şaklabanlıklar yüzünden sürülür. Ancak Emine hamiledir, Rabia isimli bir kız dünyaya getirir. Rabia’nın dedesi İlhami İmam Efendi, Rabia’yı biraz büyüyünce hafız yapar.
Rabia akranlarından farklı olarak sesinin güzel olması nedeniyle; camilerde kuran ve mevlit okur, okuduğu mevlitlerden birinde zaptiye nazırı olan Selim Paşa'nın hanımı sesini duyar, beğenir. Rabia’nın konakta musiki ve dini dersler alarak kendisini geliştirmesi için yanına aldırır. Ona Mevlevi dervişi Vehbi Dede ile İtalyan müzisyen Peregrini’den ders aldırır. Rabia biraz büyüdüğünde hiç görmediği babası Tevfik sürgünden dönmüştür.
Rabia annesi ile babası arasında tercih yapmak zorunda kalmış ve Babası Tevfik’i seçmiştir. Rabia Babasına bakkalda ve Karagöz oyunlarında yardım etmekte,mahallenin cücesi olan Rakım amcası ile güzel vakit geçirmektedir.
Aynı yıllarda Jön Türkler Abdülhamit’in baskıcı yönetimini ortadan kaldırmak için gizli gizli çalışmaktadırlar. Selim Paşa,Padişah'ın dostlarından ve zaptiyenazırı,oğlu Hilmi ise babasının aksine Jön Türklerle ilgisi olan bir ihtilalcidir.
Hilmi Kız, Tevfik ile anlaşır ve oyunlarında Abdülhamit'i canlandırır. Kadın kılığına girip Jön Türklerin Avrupa’dan gelen gazetelerini Fransız postanesinden almak ister. Gazeteleri alırken yakalanır. Tevfik işkence görür ama konuşmaz, Şam’a sürgün edilir. İşin içyüzü anlaşılınca Hilmi’de Şama sürülecektir.
Babasının yokluğunda yalnız kalan Rabia İtalyan piyana hocası Peregrini ile evlenir. Peregrini Müslüman olur, Osman adını alır ve İstanbul’a yerleşir. 1908’de Meşrutiyet ilan edilir. Tevfik sürgünden döner, Rabia’nın bir çocuğu olmuştur.
Sinekli Bakkal’da güzel günler yeniden başlar.
Sinekli Bakkal romanında ideal Türk kadınını, Doğu kültürünün Batı ile tanışmış ılımlı kişiliğini anlatır; aynı zamanda dönemin yenilikçi hareketleri ve buna karşı Abdülhamit ve sarayındakilerinin baskıcı tutumunu ele almaktadır. Eserlerinde kadının eğitilmesine ve toplum içindeki konumuna özellikle yer vermiştir.
Ayrıca Halide Edip'inSinekliBakkal romanı, 1967 sinemaya uyarlanmıştır.
TLB Afyonkarahisar Kadir Kesginer
